płyty 2009 roku

Czas podsumowań minionego roku już właściwie minął, a ciągle jeszcze docierają do mnie płyty sygnowane "2009". Przez ostatnie lata podsumowania - dużo szybsze - wymuszał Andrzej Grabowski [AEG] z Diapazonu. W tym roku Andrzeja zabrakło. Postanowiłem więc sam opublikować własne zestawienie w nieco innej formule - argumentując, dlaczego płyty te uważam za szczególnie ważne. Od lat próbując wybrać te najważniejsze płyty, zadaję sobie pytanie o kryteria wyboru. Na pewno nie jest to częstotliwość powracania do poszczególnych płyt - było w ciągu minionego roku sporo płyt do których wracałem częściej [choćby "The Damage Is Done" kwartetu Peter Brötzmann / Joe McPhee / Kent Kessler / Michael Zerang wydana przez krakowską oficynę Not Two gościła w moich uszach częściej niż duet Baileya i Fernandeza, a nie ma jej w tym krótkim zestawieniu]. Od lat wybieram te nagrania, które mną wstrząsnęły, poruszyły, czasem te z którymi miałem problem, do których wracałem wcale nie po to, by się nimi rozkoszować, ale by spróbować się z nimi raz jeszcze zmierzyć. Wszystko zależy bowiem od tego, co w muzyce uznamy za najważniejsze. Czy będzie to potrzeba harmonii i piękna? mistrzowskie opanowanie instrumentu? przemyślana konstrukcja?

Poniżej zamieszczam pięć najważniejszych dla mnie płyt minionego roku. Kolejność nie jest przypadkowa.

Sonore.... Loft / Köln (Peter Brötzmann / Mats Gustafsson / Ken Vandermark) "Call Before You Dig", Okkadisk 2009, OD12083

Kontynuacja projektu trzech najważniejszych dla mnie saksofonistów współczesnego free jazzu. Podwójny album świetnie obrazuje kondycję tria i formę jego muzyki z grudnia 2008 roku. Peter Brötzmann w moim (i nie tylko moim) odczuciu tworzy swoje 'opus magnum'. To dojrzałe dzieło Starego Mistrza powstałe w nietypowym - dla muzyki jazzowej czy improwizowanej - składzie. W osobach Vandermarka i Gustafssona znajduje Brötzmann partnerów idealnych i dojrzałych. Mówiąc własnym głosem stale są gotowi do weryfikacji swych indywidualnych dokonań i muzycznych poglądów. Słychać to zwłaszcza w grze Matsa Gustafssona (podporządkowanej brzmieniu kolektywu jak nigdy wcześniej) oraz Petera Brötzmanna - nie stroniącego tak od melodyki, jak i wykorzystania komponowanych tematów. W moim odczuciu najbardziej wstrząsająca płyta, jaką usłyszałem w ubiegłym roku.

Fire! (Mats Gustafsson / Johan Berthling / Andreas Werliin) "You Liked Me Five Minutes Ago", Rune Grammofon 2009, RCD 2091

Fire! to nowy projekt i nowa jakość w muzyce odwołującej się do noise'u, jazzu i improwizacji. Potężne brzmienia, ściana dźwięku budowana przez trio imponuje, a delikatne wokalizy Mariam Wallentin ["But Sometimes I Am"] są tylko szczyptą rozkoszy w dzikiej, zgiełkliwej muzyce tria. To płyta, która nieodmienne wywołuje w mojej duszy niepokój; muzyka, która irytuje i zachwyca jednocześnie, potężna i nieposkromiona, nie pozwalająca spać po wieczornym przesłuchaniu. Mam wrażenie, iż doznanie tej muzyki w jakiś dziwny sposób odmienia percepcję słuchacza (na własnym przykładzie).

Peter Brötzmann "Lost & Found" FMP 2009, FMP CD 134

Solowe, zwłaszcza koncertowe projekty to coś, co niezwykle cenię - mają szczególne miejsce w mojej płytotece (nie obejmuje to jednak instrumentów harmonicznych). Jakiegoż bowiem trzeba skupienia, by grając koncert solo na instrumentach stroikowych przykuć na godzinę lub dłużej uwagę słuchaczy? W takich nagraniach okazuje się czy artysta ma coś do powiedzenia, czy tworzy coś niezwykłego i unikatowego, czy jego sztuka naprawdę porusza. Znakomicie potrafi to Anthony Braxton. Ta najważniejsza - w moim odczuć - solowa płyta spośród tych sygnowanych "2009" ukazała się po trzech latach od jego nagrania [jest to bowiem zapis koncertu z Nickelsdorfu, 14 lipca 2006 roku]. Nagranie, które potwierdza, że Peter Brötzmann nie mówi i nie gra rzeczy nieistotnych, eliminuje to, co zbędne, a zostawia sedno - muzyki i sztuki. Chociaż ciągle w swej muzyce jest niezłomny, dziki i nieokiełznany, tu pozwala sobie i muzyce na chwilę refleksji. A może to muzyka pozwala jemu?

David Sylvian "Manafon", samadhisound 2009, sound cd ss016

Improwizowane piosenki Davida Sylviana oczarowują - prostotą formy (pozorną), niespiesznością. Dopiero słuchając tej płyty wielokrotnie zaczynamy doceniać przemyślaną i przepracowaną kontrukcją tak płyty, jak i poszczególnych utworów. Tu słychać lata spędzone na graniu muzyki z partnerami pojawiającymi się w poszczególnych utworach (wśród nich m.in. Burkhard Stangl, Werner Dafeldecker, Fennesz, Otomo Yoshihide, John Tilbury i Evan Parker). To projekt który dojrzewał powoli, nabierał latami smaku i formy wraz z kolejnymi koncertami, podróżami, próbami, nagraniami. Wyjątkowa płyta, także w tym zestawieniu.

Derek Bailey / Agusti Fernandez "A Silent Dance", Incus 2009, Incus cd 58

To ponoć jeden z ostatnich zarejestrowanych koncertów nieodżałowanego Dereka Bailey. Muzyka zawarta na płycie to ciągłe zmagania się z pojedyńczymi dźwiękami, szukanie dla nich formy i właściwego wybrzmienia. Muzyka nieprzytępna, wolna od rytmu czy narracyjnej ciągłości, trudna do zaakceptowania dla słuchacza, ale pozwalająca się mu odkrywać wciąż i wciąż. Muzyka do poznawania na długie lata, której wciąż jeszcze nie potrafię w sobie ułożyć i niczym od śpiewu syren - nie umiem się od niej uwolnić.